Hoe werkt de aftrek dubbele belasting?

Nederland heft belasting over uw volledige vermogen in box 3, dus ook over vastgoed in het buitenland. Het land waar het vastgoed staat, heft vaak óók belasting. Om dubbele heffing te voorkomen, kent Nederland een aftrek toe.
Die aftrek wordt berekend met een breuk:

• Teller: het buitenlandse inkomen
• Noemer: het totale inkomen

Het verschil tussen forfaitair en werkelijk rendement zit in de manier waarop dat buitenlandse inkomen wordt bepaald:

• Forfaitair rendement: de waarde van het buitenlandse vermogen telt mee, ongeacht of het daadwerkelijk inkomen oplevert.
• Werkelijk rendement: alleen het feitelijk behaalde inkomen telt mee, zoals huurinkomsten of waardestijgingen.

Waar gaat het mis?

Bij vastgoed dat weinig of geen inkomen oplevert, zoals een vakantiehuis dat u zelf gebruikt, kan de teller in de breuk heel klein worden. Daardoor wordt de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting ook veel lager.
Het gevolg: hoewel uw werkelijke rendement lager is, kan de aftrek zó sterk dalen dat u uiteindelijk méér belasting betaalt dan bij het forfaitaire stelsel.

Wat zegt de Belastingdienst?

In de toelichting bij het OWR-formulier staat: “Insturen van dit formulier leidt nooit tot een hogere aanslag.” Dit klopt in de zin dat de berekening van de box 3-heffing zelf niet hoger wordt dan het forfaitaire stelsel. Maar de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting is een aparte stap in de berekening. Daar kan het effect wél negatief uitpakken.

Wat is er besloten?

De Staatssecretaris van Financiën heeft aangekondigd dat het formulier ‘Opgaaf Werkelijk Rendement box 3’ per direct beschikbaar is voor belastingplichtigen. De Belastingdienst zal vanaf 17 juli 2025 gefaseerd brieven versturen met instructies voor het invullen van het formulier. Deze brief bevat volgens de Staatssecretaris “belangrijke informatie die nodig is voor het invullen van het formulier”.

De opgaaf wordt als volgt gefaseerd:

• Vanaf juli 2025: brieven voor belastingjaar 2022;
• Vanaf september 2025: brieven voor belastingjaar 2023;
• Tussen 17 juli en 30 september 2025: brieven aan belastingplichtigen die bezwaar hebben gemaakt over eerdere jaren.

Wat betekent dit voor belastingbetalers?

Indienen van het formulier

Het formulier is toegankelijk via het portaal van de Belastingdienst. Na het inloggen verschijnt onder het relevante belastingjaar de optie ‘Mijn werkelijk rendement box 3 opgeven’. Het formulier kan ook zonder ontvangst van de brief al ingevuld worden, maar de Belastingdienst verwerkt de gegevens pas op volgorde van verzonden brieven.

Termijnen voor indiening

De termijn voor het indienen van het formulier is afhankelijk van wie de aangifte heeft verzorgd:

• 12 weken na dagtekening van de brief bij eigen aangifte;
• 26 weken na dagtekening van de brief bij aangifte via een adviseur.

Het is daarom van belang om de ontvangst van de brief zorgvuldig te registreren en de bijbehorende deadline actief te bewaken. Wacht niet af en controleer uw situatie. Bespreek de mogelijkheden indien nodig met uw belastingadviseur en zorg dat u het formulier voor het werkelijk rendement uit box 3 tijdig indient. Op die manier voorkomt u dat u belasting betaalt over rendement dat u in de praktijk niet heeft behaald.

Softwareleveranciers nog niet gereed

Op dit moment is het niet mogelijk om het formulier via commerciële aangiftesoftware (zoals Nextens, AFAS of Exact) in te dienen. Verwacht wordt dat deze aanbieders hun pakketten begin augustus 2025 aanpassen, zodat ook adviseurs de opgaaf digitaal kunnen verwerken.

De bijleenregeling in 2025

De bijleenregeling geeft aan hoe met de overwaarde van een woning moet worden omgegaan bij de aankoop van een nieuwe woning. Overwaarde wordt gezien als het verschil tussen de verkoopprijs van de woning en de resterende hypotheekschuld. Deze overwaarde moet worden gebruikt als eigen middelen bij de financiering van de nieuwe woning.

Indien de overwaarde niet wordt ingezet voor (een deel van) de financiering van de nieuwe woning, vervalt het recht op hypotheekrenteaftrek over het bedrag dat niet is ingebracht. Dit houdt in dat geen renteaftrek meer wordt verleend over het deel van de hypotheek dat hoger is dan de aankoopprijs van de nieuwe woning minus de overwaarde.

Geldigheidstermijn van drie jaar

De werking van de bijleenregeling is wettelijk beperkt tot een termijn van drie jaar, gerekend vanaf het moment van verkoop van de eigen woning. Binnen deze termijn wordt verwacht dat de overwaarde wordt aangewend voor de aankoop van een nieuwe eigen woning. Indien dit gebeurt, blijft het recht op volledige hypotheekrenteaftrek behouden, op voorwaarde dat aan de overige fiscale voorwaarden wordt voldaan.

Wanneer echter pas ná deze periode van drie jaar een nieuwe woning wordt aangeschaft, vervalt de verplichting tot herinvestering van de eerder gerealiseerde overwaarde. De overwaarde wordt in dat geval fiscaal niet langer aangemerkt als beschikbare eigen middelen voor de financiering van de nieuwe woning. Hierdoor kan de volledige hypotheek die voor de nieuwe woning wordt afgesloten, in aanmerking komen voor hypotheekrenteaftrek, mits deze voldoet aan de vereisten zoals gesteld in de Wet Inkomstenbelasting 2001 (zoals annuïtaire aflossing en het afsluiten binnen de toegestane renteaftrekperiode van 30 jaar).

Let op:

De termijn van drie jaar wordt nauwkeurig toegepast door de Belastingdienst. Hierbij wordt gerekend vanaf de juridische levering van de verkochte woning tot de juridische levering van de nieuwe woning. Dit betekent dat niet wordt gekeken naar de verkoopdatum of het tekenen van het koopcontract, maar naar de datum waarop de woning officieel bij de notaris is overgedragen.

Het feit dat de overwaarde tijdelijk apart wordt gezet op een spaar- of beleggingsrekening, heeft geen invloed op deze termijn. Ook wanneer het bedrag ongewijzigd beschikbaar blijft, vervalt de koppeling automatisch zodra de driejaarstermijn verstreken is. Na afloop van de driejaarstermijn vervalt de koppeling automatisch, ongeacht of de overwaarde is behouden of besteed.

Voorbeeld:

Een woning wordt in maart 2022 verkocht met een overwaarde van € 100.000. Wanneer uiterlijk in maart 2025 een nieuwe woning wordt gekocht, moet dit bedrag worden ingebracht in de financiering van de nieuwe woning om volledig recht op renteaftrek te behouden. Wordt de nieuwe woning pas in april 2025 gekocht, dan hoeft de overwaarde niet langer verplicht te worden gebruikt. In dat geval kan de volledige aankoop worden gefinancierd met een nieuwe hypotheek, waarop de rente aftrekbaar is, mits aan de overige fiscale voorwaarden wordt voldaan.

Bijzondere situaties

In bijzondere gevallen, zoals bij echtscheiding, overlijden of schenking van een woning binnen de familie, kunnen aanvullende fiscale regels van toepassing zijn. In dergelijke situaties wordt aangeraden om tijdig professioneel advies in te winnen. Onze adviseurs van Bureau Aard staan klaar om orde op zaken en zaken op orde te stellen.

Gevolg van de bijleenregeling

Wanneer de overwaarde die is ontstaan bij de verkoop van een woning niet wordt gebruikt voor de aankoop van een nieuwe woning, vervalt het recht op hypotheekrenteaftrek over datzelfde bedrag. De Belastingdienst beschouwt dit deel van de nieuwe hypotheek dan niet als ‘eigenwoningschuld’, maar als een lening die buiten de fiscale aftrek valt. Dit kan leiden tot hogere netto maandlasten, omdat de hypotheekrente over dat deel niet aftrekbaar is in box 1.

Een goede voorbereiding en een juiste toepassing van de bijleenregeling kunnen dit voorkomen.

Voorbeeld:

• Een woning wordt verkocht voor € 500.000. De resterende hypotheek bedraagt € 350.000. Er ontstaat dus een overwaarde van € 150.000.
• Binnen één jaar wordt een nieuwe woning gekocht voor € 600.000. De koper sluit hiervoor een hypotheek af van € 600.000, zonder de overwaarde in te brengen.

Gevolg:
De eerste € 150.000 van deze nieuwe hypotheek komt niet in aanmerking voor hypotheekrenteaftrek, omdat de overwaarde niet is gebruikt voor de financiering. Alleen over de resterende € 450.000 mag de rente worden afgetrokken.

Als de maandlasten op jaarbasis bijvoorbeeld € 24.000 aan rente bedragen, kan slechts een deel daarvan fiscaal worden afgetrokken. Dit resulteert in een lagere belastingteruggave en daarmee in hogere netto lasten.

Overwaarde en belasting in box 3

Wordt de overwaarde na verkoop van een woning (tijdelijk) niet gebruikt voor de aankoop van een nieuwe woning? Dan wordt het bedrag door de Belastingdienst gezien als belastbaar vermogen in box 3 (sparen en beleggen).

In 2025 geldt een vrijstelling van € 57.000 per persoon, of € 114.000 voor fiscale partners. Komt het totale vermogen daarboven, dan wordt het meerdere belast op basis van een forfaitair rendement. Voor spaargeld in 2025 geldt (vooralsnog) een fictief rendement van 1,44%, voor beleggingen en overige bezittingen 5,88%. Over dit rendement wordt 36% belasting geheven.

Wat is er besloten?

Door de Staatssecretaris van Financiën is besloten om de bezwaren tegen belastingrente die vanaf 1 oktober 2020 in rekening is gebracht voor diverse belastingen aan te wijzen als massaal bezwaar. De betreffende belastingmiddelen zijn onder andere:

• Inkomstenbelasting
• Erfbelasting
• Loonbelasting
• Dividendbelasting
• Omzetbelasting
• Overdrachtsbelasting
• BPM
• Accijnzen
• Milieubelastingen

De bezwaren hebben uitsluitend betrekking op de hoogte van de belastingrente zoals vastgesteld op basis van het Besluit belasting- en invorderingsrente (Besluit BIR), zowel vóór als na 1 januari 2024.

Wat betekent dit voor belastingbetalers?

1. Individueel bezwaar blijft noodzakelijk

Hoewel sprake is van een massaal bezwaarprocedure, moet voor elke aanslag individueel bezwaar worden gemaakt. Zonder tijdig ingediend bezwaar wordt niet deelgenomen aan de procedure. De zogenoemde “massaal bezwaar plus”-regeling is niet van toepassing.

2. Voorlopige aanslagen vragen om een andere aanpak

Tegen een voorlopige aanslag in de inkomstenbelasting kan geen bezwaar worden gemaakt. In plaats daarvan moet een verzoek tot herziening worden ingediend. Pas wanneer dit verzoek wordt afgewezen, kan bezwaar worden gemaakt. Deze werkwijze is gebaseerd op artikel 9.5 van de Wet inkomstenbelasting 2001.

3. Strikte termijnen

Het verzoek om herziening moet worden ingediend binnen zes weken na de dagtekening van de aanslag waarmee de voorlopige aanslag wordt verrekend. Voor de afwijzing van een herzieningsverzoek kan een langere bezwaartermijn gelden, afhankelijk van het moment van afgifte van de beschikking. Bij definitieve aanslagen geldt een bezwaartermijn van zes weken.

4. Gemengde bezwaren moeten worden gespecificeerd

Wanneer in het bezwaarschrift ook andere gronden worden aangevoerd, zoals een geschil over de belastinggrondslag, dan wordt het bezwaar deels individueel en deels collectief behandeld. De Belastingdienst verzoekt om expliciet aan te geven of sprake is van een gemengd bezwaar.

5. Standaardformulieren zijn beschikbaar

Voor het opstellen van bezwaarschriften en verzoeken om herziening zijn standaarddocumenten beschikbaar gesteld op het ledengedeelte van de website van het Register Belastingadviseurs.

6. Digitale indiening heeft de voorkeur

De Belastingdienst vraagt om bezwaar zoveel mogelijk digitaal in te dienen, bijvoorbeeld via Digipoort. Dit bevordert een snellere en efficiëntere verwerking van de ingediende stukken.

Wat zijn de gevolgen voor de komende jaren?

Voor de vennootschapsbelasting werd al eerder geoordeeld dat de rente van 8% te hoog was. Inmiddels is het rentepercentage in 2024 verhoogd naar 10% en in 2025 met 1%-punt verlaagd naar 9%. Ook voor andere belastingmiddelen geldt sinds 2024 een rente van 7,5%, die in 2025 is verlaagd naar 6,5%.

Het is nog onduidelijk of de uitspraak van de rechtbank ook directe gevolgen zal hebben voor de belastingrente in andere belastingsoorten, maar met de aanwijzing als massaal bezwaar is de basis daarvoor nu wel gelegd.

Wat als de bezwaartermijn is verstreken?

Indien geen bezwaar is gemaakt binnen de gestelde termijn van zes weken, is deelname aan de massaal bezwaarprocedure in principe uitgesloten. Toch bestaan er enkele mogelijkheden om alsnog in actie te komen:

1. Ambtshalve vermindering aanvragen
   Wanneer de bezwaartermijn is verstreken, kan een verzoek om ambtshalve vermindering worden ingediend. Dit is mogelijk tot vijf jaar na afloop van het belastingjaar waarop de aanslag betrekking heeft. De Belastingdienst beoordeelt dan of er aanleiding bestaat om de aanslag of belastingrente alsnog te corrigeren. Let op: dit is een discretionaire bevoegdheid; toekenning is niet gegarandeerd.

2. Verschoonbare termijnoverschrijding
   In uitzonderlijke gevallen kan een te laat ingediend bezwaar alsnog ontvankelijk worden verklaard, bijvoorbeeld bij ziekte, overmacht of wanneer de belastingplichtige de aanslag niet tijdig heeft ontvangen. De bewijslast ligt hierbij bij de belastingplichtige.

3. Nieuwe of herziene voorlopige aanslag
   Als het om een voorlopige aanslag gaat en een latere (definitieve) aanslag volgt, bestaat mogelijk opnieuw gelegenheid tot herziening of bezwaar. Ook dan kan de belastingrente opnieuw worden beoordeeld.

Vrijstellingen in 2025

In 2025 geldt voor een schenking aan een kind een jaarlijkse vrijstelling van € 6.713. Voor schenkingen aan andere personen, waaronder kleinkinderen, familieleden of derden, is een algemene vrijstelling van € 2.690 van toepassing.

Let op: Indien beide ouders een schenking doen aan een kind, wordt dit aangemerkt als één gezamenlijke schenking. Dit geldt ook wanneer de ouders niet meer samen zijn.

Vrijstelling per kalenderjaar

De genoemde vrijstellingen gelden per kalenderjaar. Een schenking die in december 2024 wordt gedaan, bijvoorbeeld rond de feestdagen, staat los van een schenking die in januari 2025 wordt gedaan. Beide kunnen afzonderlijk onder de vrijstelling vallen.

Schenking aan kleinkinderen

Voor kleinkinderen geldt in 2025 geen specifieke verhoogde vrijstelling, zoals die voor kinderen wél bestaat. In plaats daarvan kan slechts gebruik worden gemaakt van de algemene vrijstelling van € 2.690 per jaar. Wanneer dit bedrag wordt overschreden, is over het meerdere schenkbelasting verschuldigd. De belastingtarieven voor kleinkinderen zijn als volgt:

• Over het bedrag tot € 154.197: 18%
• Over het meerdere: 36%

Tarieven schenkbelasting

Wanneer de schenking hoger is dan de vrijstelling, wordt schenkbelasting geheven over het meerdere. De tarieven verschillen per groep:

Kinderen:

• Tot € 154.197: 10%
• Boven € 154.197: 20%

Kleinkinderen:

• Tot € 154.197: 18%
• Boven € 154.197: 36%

Derden (zoals broers, zussen, neven, nichten, vrienden):

• Tot € 154.197: 30%
• Boven € 154.197: 40%

Schenking vrij van recht

In beginsel wordt de schenkbelasting betaald door de ontvanger. Er kan echter worden gekozen voor een schenking vrij van recht, waarbij de schenker de belasting voor zijn rekening neemt. In dat geval wordt de betaalde belasting als extra schenking aangemerkt, waardoor het bedrag aan schenkbelasting toeneemt.

Eenmalig verhoogde vrijstellingen voor kinderen

Voor kinderen geldt in 2025 wél een standaard jaarlijkse vrijstelling van € 6.713. Daarnaast is er een eenmalig verhoogde vrijstelling voor kinderen tussen de 18 en 40 jaar. Deze bedraagt:

• € 32.195 bij een schenking voor algemeen gebruik
• € 67.064 indien de schenking aantoonbaar wordt gebruikt voor een dure studie

Deze verhoogde vrijstellingen kunnen slechts één keer worden benut en onder specifieke voorwaarden. Door hier zorgvuldig gebruik van te maken, kan een aanzienlijk bedrag belastingvrij aan kinderen worden overgedragen.

Algemene vrijstelling voor anderen

De jaarlijkse vrijstelling voor alle andere personen bedraagt in 2025 € 2.690. Hierbij maakt het geen verschil of de schenker een grootouder, oom, tante, broer, zus, vriend of een niet-verwante derde is. Zolang het bedrag onder deze grens blijft, is er geen schenkbelasting verschuldigd. Bij overschrijding zijn, afhankelijk van de relatie, de hogere belastingtarieven van toepassing (30% en 40%).

Moet er aangifte schenkbelasting worden gedaan?

Indien een schenking binnen de jaarlijkse vrijstelling blijft, hoeft er geen aangifte schenkbelasting te worden gedaan. In dat geval hoeft de Belastingdienst niet op de hoogte te worden gebracht. Denk bijvoorbeeld aan een schenking van € 2.000 aan een kleinkind of € 5.000 aan een kind – beide vallen binnen de vrijstellingen van 2025.

In welke gevallen is aangifte wél verplicht?

Aangifte moet worden gedaan als:

• De schenking boven de vrijstelling uitkomt
• Er gebruik wordt gemaakt van een eenmalig verhoogde vrijstelling voor kinderen
• De schenking vrij van recht wordt gedaan (waarbij de belasting door de schenker wordt betaald)
• Er sprake is van een notariële akte, waarbij aanvullende gegevens door de Belastingdienst worden gevraagd

Tip: Het is verstandig om de schenking schriftelijk vast te leggen, zelfs als aangifte niet nodig is. Op deze manier worden onduidelijkheden of discussies in de toekomst voorkomen, vooral als er meerdere schenkingen binnen een familie plaatsvinden.

Schenken kort voor overlijden

Schenken wordt vaak gebruikt om de omvang van een nalatenschap te verkleinen en zo erfbelasting te beperken. Dit kan effectief zijn, maar er moet rekening worden gehouden met de 180-dagenregeling.

Wanneer een schenking binnen 180 dagen vóór het overlijden van de schenker wordt gedaan, wordt deze alsnog bij de nalatenschap opgeteld. De waarde van de schenking wordt dan behandeld alsof de schenking niet heeft plaatsgevonden. Dit voorkomt dat belastingontwijking plaatsvindt door schenkingen vlak voor het overlijden.

Aangifte en verrekening van belasting

Als de schenking het bedrag van de vrijstelling overschrijdt, zal aangifte schenkbelasting moeten worden gedaan. Wanneer de schenker vervolgens binnen 180 dagen overlijdt, wordt er zowel schenkbelasting als erfbelasting over hetzelfde bedrag verschuldigd.

Om dubbele belasting te voorkomen, wordt bij de aangifte voor de erfbelasting een evenredig deel van de eerder betaalde schenkbelasting in mindering gebracht op de verschuldigde erfbelasting.

Let op: Deze regeling is niet van toepassing op schenkingen die gebruikmaken van de eenmalig verhoogde vrijstelling voor kinderen, zoals bij schenkingen voor een studie of woning.