Het gerechtshof Amsterdam heeft zich in haar arrest van 16 februari 2021 (ECLI:NL:GHAMS:2021:392) uitgelaten over de vraag hoe de overeenkomst met maaltijdbezorgers van Deliveroo moet worden gekwalificeerd. Zijn het ZZP-ers of zijn de maaltijdbezorgers op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam?
Deliveroo biedt in Nederland sedert 2015 een online maaltijdbestel- en betaalsysteem aan, alsmede een bezorgdienst. Tot in de loop van 2018 heeft Deliveroo voor de uitvoering van haar bezorgdienst bezorgers in dienst genomen op basis van een arbeidsovereenkomst. Sinds 1 juli 2018 werken bezorgers nog uitsluitend op basis van een overeenkomst van opdracht. De bezorgers zijn als ondernemer ingeschreven in het handelsregister. Betaling door Deliveroo aan de bezorger vindt per levering plaats op basis van facturering. De bezorger maakt voor de bezorging gebruik van een eigen vervoermiddel en smartphone. Met de smartphone maakt de bezorger gebruik van het ICT-systeem van Deliveroo.
Voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie moet worden gekeken naar de elementen ‘arbeid’, ‘loon’, ‘in dienst’ en ‘gedurende zekere tijd’. Deze kwalificatie moet gebeuren aan de hand van de rechten en verplichtingen die partijen zijn overeengekomen me inachtneming van alle omstandigheden van het geval.
Arbeid
De bezorgers verrichten arbeid. Weliswaar is sprake van vrijheid waarmee arbeid wordt verricht en kan een bezorger zich laten vervangen, maar naar het oordeel van het Hof is dat niet van dien aard dat daarmee de kwalificatie “arbeidsovereenkomst” onverenigbaar zou zijn.
Loon
Deliveroo betaalt de bezorgers per afgeleverde bestelling. Deliveroo verzorgt zelf de facturen van de bezorgers. Deliveroo bepaalt de vergoeding en kan die (eenzijdig) wijzigen. Individuele bezorgers hebben naar het oordeel van het Hof geen invloed op de vergoeding.
Voor veel bezorgers geldt bovendien dat de belastingdienst hun werkzaamheden (voor de omzetbelasting) als hobby-matig aanmerkt (grens: 40% van het minimumloon), zodat hun prestatie niet belast is met omzetbelasting. Het ontbreken van ondernemerschap kan volgens het Hof een indicatie vormen voor werknemerschap. De wijze waarop de (loon)betaling door Deliveroo plaatsvindt, wijst naar het oordeel van het hof eerder op de aanwezigheid dan op de afwezigheid van een arbeidsovereenkomst.
In dienst van
Deliveroo stelt dat tussen haar en de bezorgers geen gezagsrelatie aanwezig is. Het Hof concludeert anders.
Aan de vrijheid van de bezorger om zelf de precieze route te bepalen komt geen betekenis toe en duidt naar het oordeel van het Hof niet op de afwezigheid (noch op de aanwezigheid) van een arbeidsovereenkomst. Ook een vrachtwagenchauffeur in loondienst heeft doorgaans immers die vrijheid.
De werkzaamheden, het ophalen en bezorgen van voedsel, zijn van dien aard, dat daarvoor weinig aanwijzingen nodig zijn. Dus de aard van de werkzaamheden brengt met zich dat de mate waarin aanwijzingen gegeven worden, op zich zelf niet veel zegt over de aan- dan wel afwezigheid van een arbeidsovereenkomst.
Dat het Deliveroo is die de inhoud van de contracten en de wijze waarop de werkzaamheden worden georganiseerd steeds eenzijdig wijzigt, duidt er ook op dat Deliveroo gezag uitoefent over de bezorgers. In algemene zin is een arbeidsovereenkomst immers vaker een door de werkgever opgesteld adhesiecontract, wat door de werknemer al dan niet geaccepteerd kan worden, terwijl tussen opdrachtgever en opdrachtnemer eerder zal worden onderhandeld over de inhoud van de overeenkomst.
Het gehanteerde GPS-systeem geeft Deliveroo (al dan niet via haar klanten) een vergaande controlemogelijkheid, die eveneens als een vorm van gezag is aan te merken.
Ook het door Deliveroo eenzijdig vastgestelde betaalmodel duidt op een vergaande bemoeienis van Deliveroo op het bezorgproces, en vormt daarmee een aanwijzing van gezag.
De wijze waarop Deliveroo werkzaamheden door bezorgers laat uitoefenen, duidt volgens het Hof veeleer op een gezagsrelatie, dan op de afwezigheid van een gezagsrelatie.
Gedurende zekere tijd
Het hof is van oordeel dat niet is gebleken dat de bezorgers die arbeid voor Deliveroo verrichten, dit in een verwaarloosbare omvang doen. Naar het oordeel van het hof is dan ook voldaan aan het in artikel 7:610 BW neergelegde criterium dat de arbeid gedurende zekere tijd dient te worden verricht.
Conclusie
Alle omstandigheden bij elkaar genomen constateert het hof dat slechts de aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van de arbeid gegeven vrijheid een omstandigheid is die eerder wijst op de afwezigheid dan op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Alle overige elementen, waaronder de wijze van loonbetaling, het uitgeoefende gezag, de zekere tijd (met rechtsvermoeden), alsmede de genoemde overige omstandigheden wijzen meer op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst dan op de afwezigheid daarvan. De aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van de arbeid gegeven vrijheid is bovendien niet onverenigbaar met de kwalificatie van de overeenkomst als arbeidsovereenkomst. Concluderend is het hof van oordeel dat de bezorgers van Deliveroo werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst.
Gevolg is dat de bezorgers als werknemers moeten worden beloond en behandeld.
Tenslotte
De Hoge Raad overwoog op 6 november 2020 (ECLI:NL:HR:2020:1746) dat niet van belang is of partijen daadwerkelijk de bedoeling hadden de overeenkomst al dan niet onder de regeling van de arbeidsovereenkomst te laten vallen; waar het om gaat is of de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst. Dat uitgangspunt komt ook hier weer tot z’n recht. Het laat bovendien zien dat partijen er bij het tot stand komen van een rechtsverhouding goed aan doen zich niet alleen te laten leiden door hun bedoelingen, maar rekening te houden met alle omstandigheden van het geval. De hulp van een juridisch adviseur, zoals de adviseurs die zijn verbonden aan Bureau Aard, kan daarbij van pas komen.
